Peter Koole exposeert momenteel bij Kunstenlab in Deventer zijn schilderijen rond Anna Politkovskaya. Zij was een uitgesproken kritisch journalist in een land dat gaandeweg in de ijzeren greep kwam van Vladimir Poetin. Op diens verjaardag, 7 oktober, in 2006 werd zij vermoord.
In een geglobaliseerde wereld zijn dingen nooit ver van je bed. Maar zelfs als je zou vinden dat je er weinig mee van doen hebt is het toch goed te bedenken dat de golven die haar dood teweegbrachten ook af en toe over onze schoenen lopen. Sotsji 2014: massaal blijven staatshoofden en hoogwaardigheidsbekleders weg van de Olympische Winterspelen. Niet omdat de Russische sporters daar op last van het Kremlin gedrogeerd hun rondjes draaien, maar omdat Poetin’s anti-homowetten het onwenselijk maken met hem gezien te worden. Nederland vaardigde de koning, de koningin, de minister-president en de minister van sport af. Poetin liet zich de kans niet ontnemen deze royale delegatie van bier te voorzien en op de foto te gaan. De koning zegt proost.
Na het neerhalen van de MH17, datzelfde jaar 2014 nog, bracht de Novaja gazetta – de krant waarvoor Politkovskaya bij leven schreef – een editie uit met op de cover de stoet lijkwagens, op weg van Eindhoven naar Hilversum, met welgemeende excuses. In het land waarin ontkennen van betrokkenheid bij welke wandaad dan ook een kunst is, zijn deze excuses een levensgevaarlijk waagstuk.
In de schilderijen van Peter Koole wordt telkens een aspect van het werk van Politkovskaya belicht en af en toe worden we even direct aangetikt (proost!). Want macht is grenzeloos, ook (of juist) in het kwaad.
Te midden van het werk van Koole staat een ‘kiosk’ van Free Press Unlimited, een organisatie die er naar streeft onafhankelijk nieuws en onafhankelijke informatie beschikbaar te maken en te houden voor iedereen, juist voor mensen in landen waar geen of beperkte (pers)vrijheid is. In de kiosk draait een video over Politkovskaya en zijn andere beelden en materiaal over haar te zien. Door deze ‘echte’ beelden wordt des te duidelijker hoe Koole zijn werken manipuleert om een ander verhaal te vertellen dan dat van de blote nieuwsfeiten. De twee in elkaar geschoven presentaties versterken elkaar.
Koole’s werk heeft de kracht van een ‘J’accuse’, denkend aan de stellingname van Emil Zola in de Dreyfus affaire. Zola’s geschrift maakte een stormachtig proces los onder de Fransen, waardoor de zaak keerde ten gunste van de onterecht van hoogverraad beschuldigde Dreyfus. Je mag hopen dat de werken van Koole zo’n effect zouden hebben in Nederland, zeker waar het zijn schilderijen over ‘Sebrenica’ betreft. Maar heel Holland heeft wat te bakken, een boer zoekt er een vrouw, en een moeder luizen. Het is daarom geweldig dat zijn werk de laatste tijd vaker in de openbare ruimte de spanning met het publiek zoekt. Dat moet nog veel vaker!
Peter Koole wordt vertegenwoordigd door twelvetwelve gallery in Den Haag.
Fotograaf: Peter Hilz