Absoluut een uitdaging, drie kunstenaars tegelijkertijd interviewen. Helemaal omdat dit het eerste interview is in mijn onderzoek naar wat het programma The Next Step de deelnemers en Kunstenlab heeft gebracht.
Een interview met Pim Trooster, Terence Baier en Björn Zielman in het kader van The Next Step
Werkperiode: 17 maart 2018 t/m 29 april 2018
Groepstentoonstelling Silent Majority
Het team van Kunstenlab nodigde Pim Trooster uit in de rol van ‘meester’ en koppelde hem, als onderdeel van The Next Step, aan twee ‘gezellen’: Terence Baier en Björn Zielman. Deze twee veelbelovende en pas afgestudeerde kunstenaars verblijven sinds vorig jaar in het startersatelier van Kunstenlab. Ze kennen elkaar vanuit de academietijd. Baier en Zielman studeerden allebei aan de AKI in Enschede.
Gelukkig was het gesprek al ruimschoots begonnen, voordat ik de eerste vraag kon stellen. Het verliep informeel, ongedwongen en was inspirerend, precies zoals ze zelf later aan mij hun onderlinge contact zouden beschrijven. Al snel gaat het over de termen ‘meester’ en ‘gezel. ‘Er is geen hiërarchische verhouding tussen ons maar een gelijkwaardige relatie. Van collega-kunstenaars die kennis en ervaringen uitwisselen; ik heb hooguit meer (praktijk)ervaring’, aldus Trooster. Weg met die misleidende termen dus. ‘Metgezellen’ drukt volgens Baier veel beter hun onderlinge verhoudingen uit; metgezellen die levendige gesprekken voeren op basis van wederzijdse interesses.
Nieuwsgierig naar wat ze doen en waarom ze doen wat ze doen, ontdekte Trooster dankzij Baier en Zielman werelden die normaliter ver van hem afstaan, zoals die van distortion en digitale media. Tegelijkertijd voelt hij een sterke verwantschap met beiden. Trooster: ‘Alle drie hebben wij moeite met het ‘politiek correcte’ en kijken we met een bepaalde afstand naar wat er om ons heen gebeurt. Daardoor, en natuurlijk omdat Kunstenlab ons hiervoor de ruimte gaf, hebben we veel interessante diepgaande gesprekken gevoerd en ook alle drie met onze kunstwerken een heel eigenzinnige bijdrage kunnen leveren aan de tentoonstelling The Silent Majority.’
Baier en Zielman zien The Next Step vooral als een waardevolle professionaliseringsstap in de opbouwfase van hun kunstenaarschap. Vers van de academie is iedere stap in de praktijk een nieuwe ervaring. Opmerkelijk, of misschien wel kenmerkend voor deze fase, is hun worsteling met de erkenning van het kunstenaar zijn. Baier: ‘ik moet er duidelijk nog wennen aan dat ik de bevestiging van mijn kunstenaarschap niet langer van de academie krijg, maar zelf moet vormgeven. Ik worstelde bijvoorbeeld erg met de vraag of ik mijzelf nog wel kunstenaar mag noemen wanneer ik niet meer dan tien uur per week tijd aan mijn werk kan besteden? Nu begrijp ik dat het anders in elkaar steekt. In mijn hoofd ben ik altijd bezig met mijn kunst.‘ The Next Step, zo blijkt, kan juist in deze uitdagende, maar ook onzekere fase waardevol zijn. Zielman: ‘De worsteling tussen voor jezelf opkomen (in het belang van jouw werk) en omgaan met (de macht) van opdrachtgevers is een lastige. Hoever ga je in concessies doen? Hoe blijf je zo trouw mogelijk aan je werk (en voorkom je machtsmisbruik) en zorg je voor voldoende zichtbaarheid en opbouw van een goede portfolio?’
Op een bepaalde manier zijn de situaties van de drie metgezellen vergelijkbaar. Trooster bevindt zich dan wel in een andere levensfase, ook hij worstelt met de erkenning van zijn kunstenaarschap.. Na vijfentwintig jaar curatorschap en met een indrukwekkende lijst initiatieven op zijn naam, is hij zich in 2018 weer volledig op het maken gaan toeleggen. Voor hem een logische ‘next step’, maar blijkbaar (nog) niet voor zijn omgeving. Trooster: ‘Alsof de wereld van de kunstenaar en die van curator onverenigbaar zijn.’
The Next Stept maakt het mogelijk in een relatief veilige omgeving manieren te onderzoeken hoe je je als zelfstandig kunstenaar staande kunt houden. Maar je moet nog steeds wel zelf actie ondernemen. Wat Baier en Zielman tot dan toe nog niet echt tot zich hadden laten doordringen, is dat er een volledig Kunstenlab-team tot hun beschikking staat, Dat was Trooster ook opgevallen en hij voegt daar aan toe: ‘Steek je neus ook eens buiten het atelier en neem ook kennis van anderen en van andere tentoonstellingen, voorstellingen en evenementen die Kunstenlab en anderen organiseren.’ Hoor ik daar niet toch nog een beetje de wijze raad doorklinken van een ervaren ‘meester’? De metgezellen zoeken elkaar overigens nog steeds regelmatig op, alsof ze moeiteloos zijn overgegaan in Next Step 2.0.
Programma The Next Step
Kunstenlab startte vorig jaar met het experimentele programma The Next Step en nodigde kunstenaars uit zichzelf uit te dagen. Dat gebeurde op uiteenlopende manieren. Waar de een de uitdaging zocht in het werken met nieuwe materialen, ontdekte de ander de kracht van samenwerking. Ook daagde Kunstenlab zichzelf uit door met een open houding in het programma te stappen om te onderzoeken op welke manier dit programma het meest betekenisvol kan zijn.